Wymagania prawne
Wymagania dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek
W Niemczech każda osoba może zostać samozatrudniona i założyć działalność gospodarczą. Ta możliwość swobody przedsiębiorczości jest podstawową zasadą niemieckiej gospodarki. W przypadku niektórych zawodów trzeba jednak wykazać się określonymi kwalifikacjami lub spełnić obowiązki prawne. Należy również wiedzieć, czy chce się wykonywać zawód handlowy czy wolny zawód, ponieważ w zależności od rodzaju zawodu przy ubieganiu się o zezwolenie na pobyt obowiązują różne wymagania. Na tej stronie znajdziesz najważniejsze informacje.
Osoby z Unii Europejskiej, a także z Norwegii, Islandii, Liechtensteinu i Szwajcarii mają swobodny dostęp do prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Również obywatele państw spoza UE (tzw. obywatele państw trzecich) mają możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w Niemczech. Tylko droga jest bardziej skomplikowana i zależy od Twoich osobistych i zawodowych wymagań. Jako obywatel państwa trzeciego możesz prowadzić własną działalność gospodarczą dopiero po uzyskaniu zezwolenia z urzędu ds. cudzoziemców. W tym celu należy złożyć wniosek o właściwy tytuł pobytowy. Jest to niezależne od tego, czy przebywasz jeszcze za granicą, czy już w Niemczech. Jeśli mieszkasz już w Niemczech, pokażemy Ci kroki, które musisz podjąć w punkcie Właściwy tytuł pobytu dla Twojej samodzielnej działalności gospodarczej; jeśli jesteś jeszcze za granicą, pokażemy Ci kroki, które musisz podjąć w punkcie Procedura wizowa i wjazdowa.
Swoboda działalności gospodarczej
Każda osoba ma prawo do samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej, o ile nie narusza to obowiązującego prawa lub podlega ograniczeniom prawnym. Możliwość swobodnej działalności gospodarczej, powiązana ze swobodą handlu, jest istotną cechą projektową wolnorynkowego systemu gospodarczego.
To, czy potrzebujesz formalnych kwalifikacji, zależy od zawodu, w którym chcesz rozpocząć własny biznes. W wielu zawodach Twoje kwalifikacje muszą być najpierw sprawdzone i uznane. Dotyczy to zwłaszcza zawodów wymagających wysokich kwalifikacji, takich jak medycyna czy prawo. Ale również w przypadku wielu zawodów rzemieślniczych musisz w Niemczech potwierdzić określone kwalifikacje. Rozróżnia się tu pomiędzy działalnością gospodarczą z ograniczeniem i bez graniczenia dostępu. Zanim założysz własny biznes, musisz dowiedzieć się, do jakiej kategorii należy Twoja firma.
Do wykonywania 43 ze 130 zawodów w niemieckim rzemiośle wymagana jest formalna kwalifikacja. Jeśli chcesz prowadzić działalność na własny rachunek w jednym z tych zawodów, musisz uzyskać uznanie swoich kwalifikacji zawodowych (zob. ramka: uznanie kwalifikacji zawodowych). Często Twoje zagraniczne kwalifikacje są tylko częściowo oceniane jako równorzędne z niemieckim zawodem mistrza rzemiosła, ponieważ nie nauczyłeś się pewnych czynności. Wtedy potrzebujesz kwalifikacji adaptacyjnej, aby osiągnąć równoważność.
Wyjaśnij, czy chcesz pracować na własny rachunek w tzw. zawodzie regulowanym. Zaliczają się do nich wolne zawody, takie jak lekarze, doradcy podatkowi czy architekci. W przypadku zawodów regulowanych wymagane jest również uznanie kwalifikacji zawodowych. Wpisz swój zawód do naszego słownika zawodów, a dowiesz się, do której kategorii należy Twój zawód.
Uznanie zawodowe polega na sprawdzeniu, czy Twoje kwalifikacje zawodowe odpowiadają kwalifikacjom wymaganym w danym zawodzie. Jeśli nie ma różnic lub są one nieznaczne, kwalifikacje zawodowe są uznawane za równorzędne. Jeśli różnice są znaczne, będziesz musiał zdać egzamin lub wziąć udział w działaniach kwalifikacyjnych, aby uzyskać równoważność.
W centrach doradczych IQ można uzyskać bezpłatnie informacje na wszystkie pytania związane z uznawaniem kwalifikacji zawodowych, jak np. procedura składania wniosków, niezbędne dokumenty, koszty i kwalifikacje. Centra te istnieją w każdym kraju związkowym. Poradnie w pobliżu można znaleźć na platformie IQ-Netzwerkes.
Tutaj dowiesz się, jak i gdzie możesz uzyskać uznanie swojego stopnia naukowego.
Czytaj więcej
Wyłączenia
Istnieją liczne wyłączenia dotyczące zakładania działalności gospodarczej w zakresie rzemiosła wymagającego zezwolenia. W związku z tym zalecamy, aby: w każdym razie, jeśli nie posiadasz niemieckiego dyplomu mistrza rzemieślniczego i chcesz prowadzić samodzielną działalność gospodarczą w zakresie rzemiosła podlegającego rejestracji, skorzystaj z porady ekspertów w Izbie Rzemieślniczej.
Przykłady wyłączeń:
Nie posiadasz jeszcze tytułu mistrza rzemiosła lub Twoje kwalifikacje zawodowe nie zostały uznane za równoważne? Istnieją sposoby na rozpoczęcie działalności w zakresie rzemiosła podlegającego rejestracji:
- Rejestrujesz się w celu dopuszczenia do egzaminu mistrzowskiego w izbie w regionie, w którym chcesz podjąć działalność gospodarczą. Jeśli to konieczne, sensowne jest wcześniejsze wzięcie udziału w kwalifikacji zawodowej, która przygotowuje do tego egzaminu.
- Zatrudniasz osobę z uprawnieniami mistrza rzemieślniczego, bo wtedy masz prawo do założenia działalności gospodarczej w branży, która podlega koncesjonowaniu. Pozwala to na samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej podczas przygotowania do samodzielnego przystąpienia do egzaminu mistrzowskiego.
Twoje zagraniczne kwalifikacje zostały tylko częściowo ocenione w procedurze uznania jako równoważne z niemieckim zawodem mistrza rzemieślniczego. W związku z tym nie wolno Ci wykonywać czynności, których nie nauczyłeś się dzięki zdobytej kwalifikacji. Czasami jednak możliwe jest prowadzenie częściowej działalności rzemieślniczej wymagającej zezwolenia. Przykład: możesz prowadzić działalność gospodarczą jako fryzjer męski, ale nie jako fryzjer damski.
Wyjątek stanowią również sytuacje, gdy nie można od Ciebie oczekiwać, że przystąpisz do egzaminu mistrzowskiego, np. ze względu na wiek. Stanowi o tym § 8 kodeksu rzemiosła (Handwerksordnung). Następnie jednak musisz udowodnić swoją wiedzę techniczną i handlową, kwalifikacje i doświadczenie zawodowe. Obywatele UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii również mogą uzyskać takie zwolnienie. W tym celu należy udokumentować albo odpowiednie doświadczenie zawodowe (patrz § 2 Kodeksu Rzemiosła (Handwerksordnung) UE/EOG) albo odpowiadające mu zagraniczne kwalifikacje (patrz § 3 Kodeksu Rzemiosła (Handwerksordnung) UE/EOG).
Czeladnicy z dużym doświadczeniem zawodowym mogą uzyskać zwolnienie. Dotyczy to również osób, których zagraniczne kwalifikacje zostały w pełni uznane. Wymagania dotyczące tego zwolnienia określa § 7b Kodeksu Rzemiosła (Handwerksordnung): Kwalifikacje czeladnicze lub uznanie kwalifikacji zagranicznych muszą być uzyskane w danym rzemiośle podlegającym licencjonowaniu. Następnie należy udowodnić co najmniej sześcioletnią działalność w tym rzemiośle. Spośród nich trzeba pracować na stanowisku kierowniczym przez co najmniej cztery lata. Dowody są dostarczane w postaci certyfikatów i zaświadczeń. Izba rzemieślnicza pobiera za egzamin od 100 do 500 € - w zależności od nakładu pracy. W przypadku wykwalifikowanych pracowników z zagranicy należy pamiętać: Okresy praktyki zawodowej są zaliczane dopiero od momentu uzyskania zaświadczenia o uznaniu zagranicznych kwalifikacji.
Branże wymagające pozwolenia
Dowiedz się, czy potrzebujesz specjalnego zezwolenia na otwarcie swojej działalności gospodarczej. Dotyczy to na przykład brokerów ubezpieczeniowych lub operatorów prywatnych szpitali, salonów gier lub usług ochrony. Kto chce prowadzić działalność na własny rachunek w branżach wymagających zezwolenia, musi wykazać się określonymi wymogami i złożyć wniosek o zezwolenie w Urzędzie ds. Działalności Gospodarczej (Gewerbeamt). Wymagania nie są jednakowe dla wszystkich zawodów wymagających licencji, lecz różnią się w zależności od zawodu. Najczęstsze wymagania są następujące:
- Dowód wiarygodności osobistej, np. w postaci policyjnego zaświadczenia o niekaralności (Führungszeugnis) lub odpisu z Centralnego Rejestru Przedsiębiorców (Gewerbezentralregister) lub zaświadczenia o niekaralności (Unbedenklichkeitsbescheinigung) z urzędu skarbowego i urzędu gminy.
- Dowód spełnienia wymogów zawodowych (zwany również „kwalifikacją fachową"). Mogą one zostać potwierdzone np. poprzez odbycie konkretnego szkolenia lub zaświadczenie o odbyciu konkretnego dokształcania.
- Dowód spełnienia wymogów faktycznych niezbędnych do założenia firmy (zwany również „fakwalifikacją faktyczną”). Potwierdzeniem może być np. informacja z rejestru dłużników SCHUFA lub zaświadczenie o przydatności strukturalnej przyszłego lokalu użytkowego.
Przepisy te zostały uregulowane w ustawie o regulacji handlu, handlu i przemysłu (Gewerbeordnung, GewO) § 29 do § 40. Mając zezwolenie, można uprawiać handel, który wymaga zezwolenia. Nie można przenieść pozwolenia ani uzyskać go od innych osób.
W większości przypadków samozatrudnienie w wolnym zawodzie wymaga ukończenia studiów wyższych. Możliwe jest jednak również zdobycie wiedzy potrzebnej do pracy freelancera poprzez samokształcenie lub aktywność zawodową. Zdobyta wiedza musi jednak odpowiadać poziomowi dyplomu uniwersyteckiego. Wolne zawody są w Niemczech podzielone na trzy kategorie: Zawody katalogowe, zawodypodobne i zawody związane z działalnością.
Zawody katalogowe to „klasyczne” wolne zawody, do których w większości przypadków wymagane jest wykształcenie wyższe. Jakie to są zawody, określa § 18 ustawy o podatku dochodowym (Einkommenssteuergesetz, EStG). W przypadku większości zawodów katalogowych wymagane są określone kwalifikacje zawodowe. Jeśli uczyłeś się tego zawodu w Niemczech i uzyskałeś tutaj dyplom, dostęp do pracy freelancera jest dla Ciebie otwarty. Jeżeli wymagane kwalifikacje zdobyli Państwo za granicą, to zagraniczne kwalifikacje muszą być równoważne z odpowiednim niemieckim zawodem. Aby to zrobić, musisz przejść przez procedurę rozpoznawania. Mogą być wymagane dalsze obowiązki zawodowe. Sprawdź w naszej słownika zawodów, czy Twój zawód wymaga określonych kwalifikacji!
Są to zawody, które nie są wprost wymienione w katalogu, ale które są podobne do zawodów katalogowych pod względem wykształcenia lub konkretnej aktywności zawodowej. Nazywa się je również zawodami analogicznymi. Dlatego podobne zawody zostały włączone do kręgu wolnych zawodów. Wymagania są jednak wysokie. Co do zasady urząd skarbowy bada w każdym indywidualnym przypadku, czy dany zawód należy do podobnych, a więc wolnych zawodów. Sprawdź w naszym słowniku zawodów, czy Twój zawód wymaga określonych kwalifikacji!
Kategoria zawodów ma umożliwić pracę freelancera w nowych dziedzinach pracy lub nowych profilach zawodowych. Może to dotyczyć następujących obszarów:
- działalność naukowa
- działalność artystyczna
- działalność literacka
- działalność dydaktyczna
- zajęcia edukacyjne.
O tym, czy dana działalność należy do wolnych zawodów - tzn. posiada typowe cechy wolnego zawodu – decyduje zazwyczaj urząd skarbowy w każdym przypadku indywidualnie. Jeśli zdobyłeś kwalifikacje zawodowe za granicą, muszą one zostać tutaj uznane za równoważne z niemieckim wolnym zawodem. Aby to zrobić, musisz przejść przez procedurę uznania.
